Bakkabouters, welke paardenliefhebber kent ze niet?

We kennen ze allemaal: bakkabouters! Volgens mij heeft iedereen die paard rijdt wel eens op een paard gezeten dat ontzettend bang is van bakkabouters. Het paard schrikt, wil per se niet die ene hoek in. Er staat echt niks, maar toch is het paard er zeker van dat er zich daar een levensbedreigende situatie afspeelt. Okkie is een lieve 12-jarige ruin waarmee ik heb gewerkt om zijn angst voor bakkabouters te overwinnen. Dit is zijn verhaal.

Okkie is een schat van een dier in de buitenbak, maar zodra de eigenaar met hem binnen wil rijden, verandert Okkie in een tikkende tijdbom. En zoals we dat bij veel paarden zien, staan de bakkabouters natuurlijk met name op één plek in de bak. Dit is bij Okkie ook het geval. In de hoek van de bak, tussen de letters K en de C, is het volgens Okkie uiterst gevaarlijk terrein. Dat moet koste wat het kost vermeden worden. Waar komt dit gedrag vandaan? En belangrijker nog, hoe los je het op?

Bakkabouters op specifieke plekken in de bak trainen wij er in veel gevallen helaas vaak zelf in. Niet bewust natuurlijk! Het gebeurt vaak als volgt:

Het paard schrikt een keer van een schaduw, een ander paard, een geluid, en springt weg. We zitten op een vluchtdier, dit is absoluut normaal gedrag. Op dat moment schrikken wij een beetje van de reactie van ons paard. We rijden door en of we het nou willen of niet, de keer erna dat we op dezelfde plek in de bak aankomen, is er een klein stemmetje in ons hoofd dat zich afvraagt of het paard weer zal schrikken. En afhankelijk van je rijervaring en persoonlijkheid, zorgt dit stemmetje voor een signaal naar je lijf. Een klein beetje spanning in je buik, een snellere ademhaling, wat spanning in je benen, noem maar op. Jouw paard voelt dit ook. In het systeem van jouw paard zit ingebouwd: als mijn ´leidinggevende´ alert wordt, moet ik ook alert worden, want het kan zijn dat we zo moeten vluchten. Jij voelt jouw paard iets meer tempo maken, ietsje drukker worden en het stemmetje in jouw hoofd krijgt gelijk en bevestigd wat het al vermoedde: ‘ja hoor hij gaat zo weer weg springen’. Je neemt wat extra druk op de teugel, vraagt wellicht wat stelling en legt je binnenbeen aan. Waarop het paard reageert: ‘ja zie je, spanning. Vluchten!’.

De bakkabouter is geboren. Met een beetje pech volgen deze anticipatiemomenten elkaar zo snel op dat je in een mum van tijd niet meer lekker kunt rijden.

Belangrijk om te vermelden: het is zaak bij deze problematiek om ook fysieke ongemakken uit te sluiten. Een paard dat pijn heeft, of slechts stijf en hierdoor fysiek niet optimaal, is meestal meer alert en sneller gespannen dan wanneer het vrij is van fysiek ongemak. De reden is simpel: een paard met een fysieke achterstand is een makkelijkere prooi voor een roofdier, dat zit nog steeds in het DNA van onze paarden. Als je werkt met gedragsproblematiek is het natuurlijk altijd van belang om fysieke uitdagingen uit te sluiten.

Terug naar Okkie

Okkie is een schat van een dier in de buitenbak, maar zodra de eigenaar met hem binnen wil rijden, verandert Okkie in een tikkende tijdbom. Vooral de hoek tussen K en C is volgens Okkie uiterst gevaarlijk terrein.

De hoek tussen K en C

We gaan met Okkie aan de slag. Bij Okkie is de spanning al duidelijk zichtbaar op het moment dat we de binnenbak in gaan. Het is dan ook verstandig om daar eerst aan te werken. Hij moet weer leren ontspannen in de binnenbak. En daarna ook ontspannen leren lopen door de hoek tussen de letters K en C.

We lopen Okkie daarom eerst een klein stukje de binnenbak in. We bewegen zijn benen door hem een keer stil te zetten en een pasje achterwaarts te vragen en we lopen de binnenbak weer uit. Door zijn benen te bewegen in de binnenbak vragen we Okkies aandacht en tegelijkertijd nemen we het leiderschap op ons. Dat maakt het voor Okkie makkelijker om ons te vertrouwen. In de natuur zorgen ook de leiders in een kudde voor de veiligheid van de andere kuddeleden. Dus dat instinct proberen we te gebruiken.

Opnieuw lopen we Okkie de binnenbak in, nu iets verder. We zetten hem even stil en kijken of we een signaal van ontspanning kunnen waarnemen. Okkie laat na een paar tellen stil staan zijn hoofd ietsje zakken. Voor nu is dat voldoende. Dus we lopen de binnenbak weer uit. Op deze terugweg zetten we Okkie nog een paar keer stil en vragen een pasje achterwaarts. We doen dit om de weg die Okkie zo moeilijk vindt, de binnenbak in, zo eenvoudig mogelijk te maken. En de weg die Okkie graag neemt, de binnenbak uit, daar zetten we hem een beetje aan het werk. Dit herhalen we en de tijd dat Okkie in de binnenbak is, breiden we uit. De ontspanningssignalen van Okkie worden iets duidelijker. Vervolgens leggen we een aantal pionnen en balkjes neer op de plekken in de binnenbak waar Okkie inmiddels goed ontspannen kan staan. Zo werken we steeds verder toe naar de plekken die Okkie nog spannend vindt. Met als duidelijk punt de hoek van de bak tussen de letters K en C. Daar krijgt hij steeds even de tijd. Zien we een signaal van ontspanning, dan gaan we daar weer weg. Op de terugweg nemen we een obstakel en lopen we de bak weer uit.

Herhalen en vertrouwen

Deze oefeningen hebben Okkie ontzettend geholpen. Hij kan weer met veel meer ontspanning de binnenbak in en zelfs door de spannende hoek lopen lukt. Het verslaan van bakkabouters heeft echter veel herhaling nodig. Zou je na één training weer doorgaan waar je mee bezig was, dan is de kans op terugval best aanzienlijk. Door de oefeningen te blijven herhalen met jouw paard, bevestig je niet alleen het positieve gedrag bij jouw paard, maar ook jij zelf bouwt weer vertrouwen op dat jouw paard ontspannen kan lopen in een binnenbak. Het zorgt dus ook voor het doorbreken van de negatieve spiraal in jouw systeem.

Binnen of buiten?

Tot slot: zie ik deze bakkabouterproblemen vaker in een binnenbak of buitenbak? Eigenlijk zie ik niet zoveel verschil. Het voordeel van een binnenbak is dat daar de situatie vaak net iets beter te controleren is als je het probleem gaat aanpakken. In een buitenbak moet je dealen met eventuele wandelaars, voorbijlopende honden, verkeer enzovoort. Allemaal elementen die in de buitenbak opeens aanwezig kunnen zijn waar jouw paard de eerste keer enorm van kan schrikken. Het is dan ook niet voor niks dat de meeste bakkabouters in de binnenbak onder het raam zitten van een aangrenzende kantine of tribune. Het voordeel van een buitenbak daarentegen is dat een paard van nature meer op zijn gemak is in een open ruimte waar hij goed het overzicht kan houden. Dus voor sommige paarden is het weer makkelijker om buiten te zijn.

Voor mij is het belangrijk om mijn steentje bij te kunnen dragen aan een nog vriendelijkere paardenwereld. Voor zowel de paarden als de mensen. Natuurlijk train ik de paarden altijd zonder geweld of pijn.

Daarnaast vind ik het belangrijk dat jij, als eigenaar of verzorger, weet dat je me alles kunt vragen over jouw paard. Hoewel het soms lijkt dat je zomaar alles moet weten over jouw paard.. bestaan er, in mijn ogen, geen domme vragen als het over jouw paard gaat.

Ook fouten maken is must om verder te leren. Ik maak ze dagelijks en ik probeer ze zoveel mogelijk te erkennen 😉